محیط کشت چیست و انواع آن کدامند؟

محیط کشت یا باکتری محیطی است که برای رشد دادن سلول ها، میکروارگانیسم ها و یا حتی گیاهان کوچک استفاده می شود. این محیط ژله ای یا مایع انواع ویتامین ها، آمینو اسید ها، گلوکز و یا نمک های معدنی  را دارا می‌باشد.

محیط کشت چیست؟

محیط کشت به دو دسته تقسیم می شود: کشت یاخته و کشت خرد زیستی

میکروب ها موجودات تک سلولی هستند و به تنهایی قادر به ادامه حیات نیستند. این موجودات تک سلولی برای ادامه حیات به تمام مواد مغذی احتیاج دارند. محیطی که تمام ملزومات مورد نیاز برای رشد را دارد و اصطلاحا یاخته ها در آن کشت می شود را محیط کشت یا محیط یاخته نامیده می‌شود.

سلول ها با توجه به نوع کشتشان در محیط های مختلفی رشد داده می‌شوند. اگر محیط مایع باشد رشد میکروب ها در لوله انجام می‌شود و اگر جامد باشد هم در پلیت و هم در لوله انجام می‌شود. در این مقاله از وب سایت زرین پیرکس سعی داریم شما را با انواع محیط کشت آشنا کنیم.

انواع محیط کشت براساس حالت فیزیکی

محیط کشت جامد: این محیط کشت دارای آگار می باشد که همین آگار باعث انعقاد و یا جامد شدن محیط کشت می‌باشد. که این محیط برای رشد باکتری ها، تشکیل کلونی، شمارش باکتری ها و … استفاده می شود و هم در ظرف لوله ای و هم پلت انجام می‌شود.

محیط کشت نیمه جامد: این محیط ها درصد کمی از آگار مثلا نیم درصد دارد و نیمه جامد هم هستند. از آن بعنوان محیط انتقالی استفاده می‌شود.

محیط کشت مایع: این محیط کشت بدون آگار است به همین دلیل مایع بوده و در لوله آزمایشگاهی و یا فلاسک تهیه می شود و برای رشد باکتری ها و مطالعه فرآیند تخمیری استفاده می‌شود.

انواع محیط کشت از نظر لحاظ کاربرد در آزمایشگاه

محیط کشت پایه (Basic media): اساس ساخت انواع محیط های رشد، محیط رشد پایه است که از نطر مواد مغذی است کمترین حد می‌باشد. این محیط برای رشد انواع سلول ها مناسب است. این محیط برای رشد میکروب هایی لازم است که نیاز به محیط های تخصصی برای رشد و تکثیر ندارند.

محیط کشت غنی شده (Enriched media): این محیط ها به واسطه اضافه کردن خون یا سرم به محیط های کشت ساده فراهم می‌شوند. این باکتری ها می توانند رشد یکسری باکتری های پر نیاز را فراهم کنند.

محیط کشت انتخابی (Selective media): این محیط دارای مکانیزم است که فقط یک ارگانیسم را رشد می‌دهد و با استفاده از یک ماده مهار کننده همه ارگانیسم ها به جز ارگانیسم های مورد نظر کنترل می‌شود. این محیط برای رشد یک ارگانیسم مناسب است.

محیط کشت افتراقی(defferential media): این دسته از محیط های کشت، محیط کشت تشخیصی بوده و به علت دارا بودن ترکیبات خاص و مواد ضد میکروبی در اجزای خود منجر به تمایز و جداسازی باکتری می‌شود.

محیط کشت ترابری (Transport media): وقتی نمونه های بالینی آماده می شود برای انتقال به آزمایشگاه از این محیط های کشت استفاده می‌شود. در انتقال نمونه ها ممکن است آنها خشک شوند و یا باکتری های ناخواسته رشد کنند، و یا نمونه آلوده شوند.

محیط کشت آماده (compelete media): این نوع محیط کشت دارای تمام مواد مغذی برای رشد باکتری هاست و مواد ضد میکروبی، مهار کننده و اندیکاتور ندارد یعنی با رشد باکتری های مختلف روی باکتری های مختلف روی آن تغییری مشاهده نمی‌شود.

نکات ایمنی هنگام کار با محیط کشت

محیط های کشت میکروبی برای فقط برای استفاده آزمایشگاهی است. برخی از مواد به کار رفته در ترکیب مواد کشت ممکن است سمی و خطرناک باشد. تا جایی ک ممکن است از تنفس و تماس با پوست خودداری شود. استفاده از دستکش پیشنهاد می‌شود.