سانتریفیوژ (Laboratory centrifuge) یکی از پر کاربرد ترین و مهم ترین دستگاه ها در آزمایشگاه ها محسوب می شود، این دستگاه می تواند با استفاده از نیروی گریز از مرکز (G-FORCE) اجزای یک ترکیب مانند خون را از هم جدا کنم.
یکی از مهم ترین ویژگی هایی که باید در خرید سانترفیوژ دقت کنید، سرعت چرخش آن می باشد که با واحد دور در دقیقه (RPM) بیان می شود ونیروی نسبی گریز از مرکز (RCF) می باشد، خیلی از افراد این دو ویژگی را باید یک دیگر یکسان می دانند اما این گونه نیست، درواقع نیروی گریز از مرکز (RCF) با میزان سرعت چرخش تفاوت دارد، زیرا دو روتور زمانی که با قطر های مختلف با سرعت چرخش یکسان می چرخند نیروی نسبی گریز از مرکز متفاوتی تولید می کند و به همین دلیل زمان مورد نیاز برای جداسازی یک نمونه یکسان در دو سانترفیوژ متفاوت است.
سانترفیوژ های آزمایشگاهی از روش های مختلفی برای جداسازی مواد از یک دیگر استفاده می کنند که از جمله از این روش ها می توان به روش ایزوپیکنیک، گرادیان چگالی و تشکیل رسوب اشاره کرد.
نحوه کار این دستگاه به گونه ای است که یک روتور حول محور ثابت توسط یک موتور الکتریکی چرخانده می شود و نیروی گریز از مرکز ایجاد شده توسط این چرخش باعث می شود تا مواد مختلف با توجه به چگالیشان از یک دیگر جدا شوند.
نیروی نسبی گریز از مرکز که به آن شتاب نسبی سانترفیوژ و قدرت سانترفیوژ نیز می گویند به صورت ضریبی از شتاب g مشخص می شود، نیروی گریز از مرکز نسبت به سرعت چرخش اهمیت بالاتری دارد، زیرا همه ی دستگاه های سانترفیوژ از نیروی گریز از مر کز استفاده می کنند و مدت زمان سانترفیوژ کردن یک ماده خاص به نیروی گریز نسبی گریز از مرکز وابسته است.
روتور ها قطعاتی هستند که در آن نمونه آزمایش قرار می گیرد، به صورت کلی روتور ها در 2 نوع تولید می شود روتور زاویه ثابت و روتور زاویه متغیر، روتور های زاویه ثابت دستگاه هایی هستند که نمونه را در یک زاویه ثابت به گردش در می آورد، این نوع روتور ها نسبت به روتور زاویه متغیر تنش کمتری دارند و توانایی گردش در سرعت بالا را دارند.
اما روتور های زاویه متغیر که این این گونه نیستند، این نوع روتور های از قطعات متحرکی تشکیل شده که نسبت به روتور های زاویه ثابت تنش بیشتری دارند و نیروی گریز از مرکز کمتری دارند، یکی مزیتی که روتور های زاویه متغیر دارند استفاده از لوله های متفاوت با نمونه و حجم های مختلف است و شما می توانید از هر گونه نمونه با حجم های متفاوت انتخاب و سانترفیوژ نمایید.
بسیاری از سانترفیوژ های آزمایشگاه از جمله سانترفیوژ آزمایشگاهی 4000 دور زرین پیرکس مجهز به حسگر های شناسایی روتور هستند که با وجود این حسگر، هر روتوری که بر روی دستگاه نصب شود، شناسایی شده و نیروی نسبی گریز از مرکز و سرعت چرخش آن به صورت خودکار تنظیم می شود، در صورتی که این حسگر بر روی دستگاه تعبیه نشده باشد و یا روتوری که اضافه نموده تشخیص داده نشود، باعث می شود یک روتور در سرعت بالاتر از حد خودش برسد که این کار امنیت سانترفیوژ را به شدن کاهش می دهد
ابتدا نمونه مورد نظر را در داخل لوله مخصوص سانترفیوژ می ریزید و در داخل دستگاه می گذارید، دستگاه را روشن کنید، بعد از این که دستگاه را روشن کردید سانترفیوژ با یک سرعت ثابت شروع به حرکت می کند و نمونه را به سمت خارج حرکت می دهد، در این صورت نیروی گریز از مرکز سعی در حرکت نمونه در خلاف چرخش دستگاه در بیش می گیرد و همین امر باعث جدا شدن ذرات درشت تر از محلول می شود، به طوری که با متوقف کردن دستگاه مشاهده می کنید که ذرات سنگین تر در قسمت بیرونی از محلول جدا شده است.
